Delikatne serce w głośnym świecie: Jak pokonać trudności życia jako osoba wysoko wrażliwa?

Osoby wysoko wrażliwe (WWO), nazywane także HSP (ang. Highly Sensitive Person), często doświadczają specyficznych wyzwań na co dzień. Ich wyjątkowa wrażliwość na bodźce zewnętrzne i emocje innych ludzi może prowadzić do trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie. W artykule o trudnościach doświadczanych przez osoby wysoko wrażliwe przedstawię jakie konkretne problemy najczęściej napotykają i jak mogą sobie z nimi radzić.

Jeden z kluczowych problemów, z którym borykają się osoby wysoko wrażliwe, to przeciążenie sensoryczne. Nadmiar bodźców zewnętrznych, takich jak hałas, jasne światło czy intensywne zapachy, może sprawić, że WWO czują się przytłoczeni i zmęczeni.

Sprawdź czy jesteś osobą wysoko wrażliwą: test WWO

Wysoka wrażliwość: Błędne koło przeciążenia i niezrozumienia

Osoba wysoko wrażliwa pojawiając się w nowym miejscu zauważa zdecydowanie więcej niż przeciętna inna osoba. Szczególnie dostrzega panującą atmosferę, przejawy życzliwości czy niechęci, zapach powietrza, charakter poszczególnych osób, a to sprawia, że ma znacznie mniejszy próg tolerancji i szybciej doświadcza przebodźcowania. Zatem takie doświadczenia skłaniają ją do zachowania ostrożności, wycofania i potrzeby spędzania dodatkowego czasu w pojedynkę. Inni zazwyczaj tego nie rozumieją, stąd mogą postrzegać osoby wysoko wrażliwe jako nieśmiałe, zalęknione czy słabe, a nawet nietowarzyskie. Osoby wysoko wrażliwe otrzymując takie etykiety starają się upodobnić do innych, nawet wbrew sobie, stają się takie jak inni, czego również konsekwencją jest nadmierne pobudzenie i przeciążenie. Tym samym WWO wpadają w istne błędne koło – zachowując się w zgodzie ze sobą są niezrozumiane i nieakceptowane, natomiast dostosowując się jak kameleony do innych padają ofiarą własnego przeciążonego układu nerwowego, co również daje im opinię „znerwicowanych” czy „nienormalnych”.

Nadmierna stymulacja i jej konsekwencje dla wysoko wrażliwych

To, co dla większości ludzi jest umiarkowanie stymulujące, dla wysoko wrażliwych jest silnie stymulujące i nie do wytrzymania, co doprowadza do przeciążeń. Konsekwencją jest pozbawienie kontroli, niemożność optymalnego działania, poczucie zagrożenia, brak dostępu do swoich zasobów tj. konstruktywne myślenie, kreatywność, intuicja. Nadmierne przeciążenie może prowadzić do dolegliwości psychosomatycznych tj. różnego rodzaje bóle, napięcia czy mdłości. Osoby wysoko wrażliwe mogą częściej mierzyć się z objawami psychosomatycznymi, które są pokłosiem tłumionych i nieprzetworzonych emocji.

Dlatego ważne jest, aby nauczyć się jak kontrolować otoczenie i czasami zrobić sobie przerwę od nadmiaru bodźców, a także zadbać o swoje emocje.

Silne odczuwanie emocji – wyzwania WWO

Kolejną trudnością jest silne odczuwanie emocji, zarówno swoich, jak i innych osób. Osoby wysoko wrażliwe są często bardziej podatne na stres czy negatywne emocje innych, co może prowadzić do przewrażliwienia i nadmiernego obciążenia psychicznego.

Zobacz: Kurs radzenia sobie z emocjami

Wysoko wrażliwi bardziej reagują na stresujące sytuacje oraz mocniej doświadczają kryzysów emocjonalnych. Jeśli uznają swoje reakcje za poważny osobisty defekt, poziom stresu nasila się, a nawet pojawia się poczucie beznadziejności i bezwartościowości.

Nadmiar bodźców i emocji prowadzi do nadmiernego analizowania, ruminowania i zamartwiania się. Nadmierne analizowanie u osób wysoko wrażliwych polega na wszechstronnym rozważaniu i przetwarzaniu informacji, emocji, sytuacji czy relacji w sposób szczegółowy i głęboki. Przyczynia się do tego intensywność doświadczeń, skłonność do refleksji, potrzeba wpływu i kontroli, obawy i lęki oraz brak pewności siebie.

Zobacz: Kurs radzenia sobie ze stresem

Osoby wysoko wrażliwe zazwyczaj operują wysokimi morałami etycznymi, stąd są czułe na wszelką krzywdę czy poczucie niesprawiedliwości. Odczuwają stąd wiele wewnętrznych konfliktów pomiędzy osobistym kompasem moralnym a społeczno-kulturowymi wzorcami „głośnego świata”.

Wyzwania osób wysoko wrażliwych w środowisku korporacyjnym

To sprawia, że praca w systemach korporacyjnych może być dla nich zbyt obciążająca. Wysoki poziom stresu, duża liczba bodźców, niska autonomia, warunki pracy i kultura organizacyjna, do tego osobista sumienność, która nie zawsze idzie w parze z docenieniem, nie zawsze będzie tworzyć podatny grunt do ich rozwoju zawodowego i realizacji potrzeby pomagania innym. Osoby wysoko wrażliwe mogą być zbyt szczere, co nie spotka się z uznaniem środowiska korporacyjnego. Mogą nie odnaleźć się w roli szefów, bo nie po drodze będzie im pięcie się po drabinie kariery bez skrupułów i za wszelką cenę. Poza tym, osoby wysoko wrażliwe wcześniej czy później będą szukać i podążać za swoim powołaniem, gdyż są predysponowane do „wyzwolenia się” z jarzma społecznych uwarunkowań. Oczywiście nie oznacza to, że nie odnajdą się w korporacjach, w których napotkają zdrowe morale, życzliwą atmosferę, wspierającego szefa, gdzie staną się kompetentnymi ekspertami w danej dziedzinie wykorzystując swoją sumienność, uczciwość, kreatywność i intuicję lub odnajdą się w roli doradcy wspierającego kierownictwo.

Osoby wysoko wrażliwe mogą przejawiać trudności w pewnych obszarach, które zgodnie z kulturowymi standardami są kluczowe dla sukcesu w dowolnej profesji – może chodzić o zabieranie głosu, występowanie przed publicznością, znoszenie hałasu, spotkania biznesowe, nawiązywanie kontaktów, polityczną zręczność w relacjach wewnątrz firmy, delegacje.

Techniki relaksacyjne i kulturowe wyzwania dla WWO

Warto zaznaczyć, jak istotne jest dla WWO nauka technik relaksacyjnych, takich jak medytacja czy głębokie oddychanie, aby skutecznie radzić sobie z silnymi emocjami.

A kulturowe naznaczenie? Żyjemy w głośnym świecie, w którym społecznie gloryfikowany jest ekstrawertyzm, nadmiarowość i presja. Do tego dochodzi tendencyjność wielu opracowań psychologicznych określających osoby wysoko wrażliwe jako mniej szczęśliwe i mniej zdrowe psychicznie. Obiegowo nadaje im się etykiety typu „zahamowany”, „introwertyczny” czy „nieśmiały”. To sprawia, że osoby wysoko wrażliwe rzeczywiście wycofują swoją wrażliwość do wewnątrz, przeżywając w samotności i starając się dopasować do głośnego świata.

Prowadzi to do obniżonego poczucia wartości i trudności związanych z podejmowaniem decyzji. Wrażliwiec stara się podjąć decyzje słuszne społecznie, co zazwyczaj nie jest zgodne z jego wnętrzem, tym samym przedłuża proces decyzyjny, co nie daje satysfakcji z podjęcia ich sprawnie i w zgodzie z własnym systemem wartości. Tym samym odrzucając swój system wartości skazuje się na niewiarę w siebie i swoje możliwości, depcząc własną samoocenę.

Wpływ dzieciństwa u osób wysoko wrażliwych

Wysoko wrażliwe dzieci wychowane przez troskliwych opiekunów, z którymi łączyła je bezpieczna więź, lepiej radzą sobie z nadmiarem bodźców. Od początku wiedziały, że mają na czym się oprzeć i nauczyły się same robić dla siebie to, co przedtem robił dla nich opiekun. Nie traktowały zatem każdego nowego doświadczenia jako zagrożenia, stąd nie odczuwały dotkliwego, długoterminowego pobudzenia, ale nauczyły się traktować swoje ciało jako godnego zaufania sojusznika. Zrozumiały swoją wrażliwość i nauczyły sobie radzić obserwując kiedy należy się trochę zmobilizować, kiedy nieco odczekać, kiedy wycofać, a kiedy odpocząć i spróbować jeszcze raz.

Odmiennie wygląda to u dzieci, których dzieciństwo obfitowało w nadmiar negatywnych doświadczeń przy braku bezpiecznej więzi. Zaniedbywane przez rodziców wysoko wrażliwe dziecko zazwyczaj w dorosłości nie troszczy się o siebie należycie – albo zaniedbuje swoje ciało i potrzeby, albo jest nadmiernie przeczulone. Takie dzieci wychowane w dysfunkcyjnych domach mogły doświadczać parentyfikacji czyli przejęcia roli opiekuna w stosunku do rodziców lub rodzeństwa, co w dorosłym życiu może skutkować zaniedbywaniem swoich potrzeb, nadmierną odpowiedzialnością, problemem z wyznaczaniem granic, niską samooceną i perfekcjonizmem.

Konsekwencją wychowywania się w dysfunkcyjnej rodzinie mogą być nieudane związki ukształtowane przez naturę ich dziecięcej więzi z pierwszymi opiekunami realizowane jako pozabezpieczne style przywiązania: lękowo-unikowy, lękowo-ambiwalentny i zdezorganizowany.

Narażenie wysoko wrażliwych osób na potencjalne zaburzenia psychiczne

Osoby wysoko wrażliwe mogą być bardziej narażone na wystąpienie pewnych zaburzeń psychicznych związanych z ich specyficzną wrażliwością i funkcjonowaniem emocjonalnym. Nie oznacza to jednak, że każda osoba wysoko wrażliwa na pewno doświadczy tych zaburzeń, ale istnieje pewne ryzyko związane z ich charakterystyką. Poniżej przedstawione są niektóre z zaburzeń, które są potencjalnym zagrożeniem dla osób wysoko wrażliwych:

Zespół nadwrażliwości sensorycznej (SPD): Osoby wysoko wrażliwe mogą mieć większe ryzyko rozwoju zespołu nadwrażliwości sensorycznej, który charakteryzuje się trudnościami w przetwarzaniu bodźców zmysłowych. Nadmierna wrażliwość na dźwięki, światło, dotyk czy zapachy może prowadzić do problemów z codziennym funkcjonowaniem.
Zaburzenia lękowe: Osoby wysoko wrażliwe, ze względu na swoją głęboką empatię i intensywne odczuwanie emocji, mogą być bardziej podatne na rozwój zaburzeń lękowych, takich jak zaburzenie lękowe uogólnione, fobie społeczne czy napady paniki.
Depresja: Wysoka wrażliwość na negatywne bodźce zewnętrzne oraz skłonność do intensywnego przeżywania emocji może sprzyjać rozwojowi depresji u osób wysoko wrażliwych. Przewlekły stres i brak umiejętności radzenia sobie z emocjami mogą zwiększać ryzyko wystąpienia depresji.
Zespół stresu pourazowego (PTSD): Osoby wysoko wrażliwe, ze względu na intensywne reakcje emocjonalne na trudne sytuacje życiowe, mogą być bardziej podatne na rozwój zespołu stresu pourazowego. Traumatyczne doświadczenia mogą mieć głębszy wpływ na psychikę HSP i prowadzić do długotrwałych skutków.

Znaczenie samoświadomości i wsparcia

Ważne jest, aby osoby wysoko wrażliwe były świadome potencjalnych zagrożeń związanych z ich specyficzną wrażliwością i w razie potrzeby szukały wsparcia specjalistów, takich jak psycholog czy terapeuta, aby skutecznie radzić sobie z ewentualnymi zaburzeniami psychicznymi. Samoświadomość, rozwijanie umiejętności radzenia sobie z emocjami oraz budowanie wsparcia społecznego mogą pomóc w redukcji ryzyka wystąpienia tych zaburzeń.

Odpowiednia dbałość o siebie i swoje potrzeby to klucz do radzenia sobie z trudnościami doświadczanymi przez osoby wysoko wrażliwe. Regularna praktyka samoakceptacji, rozwijanie umiejętności asertywności oraz budowanie wsparcia społecznego mogą znacząco pomóc WWO w radzeniu sobie z wyzwaniami codzienności.

Pamiętaj, że zrozumienie i akceptacja swojej wrażliwości jest kluczowe dla osiągnięcia równowagi emocjonalnej i dobrostanu jako osoba wysoko wrażliwa.

Zobacz również: Wysoka wrażliwość – cecha czy zaburzenie?

O autorce

Anna Dobosz – psycholog, psychotraumatolog, terapeuta i coach. Prowadzi pozytywną psychoterapię integracyjną, w której skutecznie łączy różne nurty terapii, między innymi TSR, CBT, RTZ, Logoterapia, EMDR. W sposób szczególny wspiera osoby wysoko wrażliwe.

Wróć do strony głównej Osoby wysoko wrażliwe